Jak działają antybiotyki? Czy antybiotyki są zawsze konieczne?
W ostatnich czasach, lekarze co raz częściej przypisują antybiotyki. Wykorzystywane praktycznie bez umiaru, co zmobilizowało bakterie do stania się silniejszymi i bardziej opornymi na leczenie. Czy rzeczywiście te leki są zawsze konieczne w trakcie leczenia?
Czym są antybiotyki?
Antybiotyki t produkty pochodzące z metabolizmu mikroorganizmów. Ich działanie jest wybiórcze, co wpływa na struktury komórkowe i procesy metaboliczne bakterii. To z kolei prowadzi do zahamowania ich wzrostu i podziału.
Antybiotykoterapia stosowana jest w czasie leczenia wszelakich zakażeń o podłożu bakteryjnym. W ostatnich latach stało się popularne stosowanie tych leków w celach profilaktycznych, aby zapobiegać tzw. wtórnym zakażeniom bakteryjnym. Ma to ogromne znaczenie zwłaszcza w powiązaniu z chorobami obciążającymi układ immunologiczny.
Etymologia, czyli pochodzenie słowa antybiotyk wywodzi się od dwóch słów języka łacińskiego i odnosi się do ich zabójczego dla bakterii charakteru działania. Słowo antybiotyk składa się z dwóch części “anti” czyli przeciw oraz “bios” czyli życie. Warto podkreślić, że należą do grupy leków względnie bezpiecznych, a stosowanie tych substancji w ciąży zawsze należy skonsultować z lekarzem.
Działanie antybiotyków w praktyce.
Działanie tych leków można zaliczyć do dwóch głównych grup:
- działanie bakteriobójcze – zabijają powstałe komórki mikroorganizmów;
- działanie bakteriostatyczne – wpływają na zmianę funkcjonowania komórki bakteryjnej, co uniemożliwia jej wzrost i rozwój oraz namnażanie.
Antybiotyki działają wybiórczo. Substancje aktywne przenikają do tkanek, gdzie odbywa się walka z mikroorganizmami chorobotwórczymi. Bakteryjne choroby zakaźne leczy się poprzez zabijanie mikroorganizmów chorobotwórczych. W jaki sposób do tego dochodzi?
Skuteczność antybiotyków jest ogromna a ich mechanizm działania niezwykle prosty. Antybiotyki są lekami i można podzielić je trzy główne grupy ze względu na mechanizm działania. Leki z tej grupy zakłócają syntezę ściany komórkowej bakterii (penicylina), upośledzają przepuszczalność błony komórkowej (gramicydyna), zakłócają syntezę kwasów nukleinowych, w tym również folianów niezbędnych do syntezy DNA (cyprofloksacyna), uniemożliwiają syntezę białek (streptomycyna). Oprócz wielu korzyści zdrowotnych, zawsze warto mieć na uwadze, że wykazują również szkodliwe, działanie bakteriobójcze na naturalną florę bakteryjną człowieka, co może prowadzić do upośledzenia funkcjonowania układu pokarmowego. Aby przeciwdziałać temu zjawisku należy regularnie przyjmować wysokiej jakości probiotyki, zarówno w trakcie, jak i po zakończeniu antybiotykoterapii. Niektórzy polecają również picie kefiry, bogatego w dobre bakterie, ponieważ antybiotykoterapia, zwłaszcza ta długotrwała, powoduje zaburzenia trawienia.
Grupy antybiotyków ze względu na budowę chemiczną:
- antybiotyki beta-laktamowe;
- aminoglikozydy, ;
- antybiotyki peptydowe;
- tetracykliny;
- makrolidy;
- linkozamidy;
- cefalosporyny;
- amfenikole;
- rifamycyny;
- pleuromutyliny;
- mupirocyna;
- kwas fusydowy.
Podanie leku może być dożylne lub domięśniowe albo doustne. Jak stosować antybiotyki? Przede wszystkim z głową i rozsądkiem. Przyjmując antybiotyk, należy pamiętać po stałej porze przyjmowania leku.
Antybiotyki, czy zawsze są konieczne?
Antybiotyki to leki, których przepisaniem zajmuje się wyłącznie lekarz, który opiera wybrany sposób leczenia w oparciu o informację o szczepach bakteryjnych, które zaatakowały organizm. Do tego służy specjalne badanie, czyli antybiogram, który określa jaki szczep bakterii jest wrażliwy na daną grupę antybiotyków. W takiej sytuacji dopierana jest siła i natężenie leku, czyli dawka, która będzie skuteczna. Wskazania do zastosowania antybiotyku są jasne: powinny być stosowane w leczeniu zakażeń bakteryjnych. Tylko i wyłącznie. Powszechne przeziębienia, czy nawet grypa, to choroby wywołane przez wirusy i antybiotykoterapia nie zadziała. Wręcz przeciwnie, substancje aktywne szybko przenikają do tkanek i działają wybiórczo w niskich stężeniach.
Niestety co raz częściej pacjenci próbują wymusić na lekarzu podanie antybiotyku. Efekt antybiotyku jest ogólnoustrojowy, a ich działanie toksyczne, co prowadzi do zaburzeń trawienia i przyswajania składników odżywczych. Zbyt częste i nieuzasadnione przyjmowanie antybiotyków prowadzi do powstania oporności bakterii i nieskuteczności antybiotykoterapii. Antybiotykooporność to zmora naszych czasów.
Negatywny efekt działania antybiotyków, czyli działania niepożądane.
Skuteczny wpływ na drobnoustroje chorobotwórcze, jest niezaprzeczalny. Jednak warto mieć na uwadze, że działanie leku nie ogranicza się wyłącznie do nich. Zabijane są również tzw. dobre bakterie jelitowe, co w konsekwencji może prowadzić do zaburzenia funkcjonowania organizmu.
W zależności od rodzaju antybiotyków może pojawić się biegunka, wymioty i mdłości, a także:
- bóle stawów;
- upośledzenie czynności wątroby, zaburzenia wchłaniania, a w niektórych przypadkach nawet wstrząs anafilaktyczny.
Z tego względu nie należy nadużywać tych leków. Dodatkowo należy pamiętać, aby nie spożywać alkoholu w czasie antybiotykoterapii, ponieważ może to prowadzić do nasilenia skutków ubocznych.